Skip navigation

Use este identificador para citar ou linkar para este item: https://repositorio.ufpb.br/jspui/handle/123456789/24204
Tipo: Dissertação
Título: Morombo’esara Nhebo’e: o aprender e o ensinar do professor indígena potiguara na Baía da Traição/Paraíba
Autor(es): Santos, Pedro Lôbo dos
Primeiro Orientador: Zenaide, Maria de Nazaré Tavares
Resumo: A presente pesquisa tem como objetivo analisar a formação permanente oferecida aos professores/as indígenas, identificando a sua contribuição à Educação Escolar Indígena do Povo Potiguara-PB a partir da experiência na Escola Estadual Indígena de Ensino Fundamental e Médio Pedro Poti, localizada na Aldeia São Francisco, no município da Baía da Traição-PB. Ancorados na legislação que regulamenta a Educação Escolar Indígena como uma modalidade legítima, faz-se necessário dialogarmos com os professores indígenas com seu arcabouço de saberes e práticas que dizem respeito à nossa cultura e tradição, a partir da realidade indígena, possibilitando a interlocução dos saberes populares e os saberes científicos, promovendo o direito à diversidade cultural que é patrimônio comum da humanidade. A investigação se configura metodologicamente como pesquisa qualitativa, tendo como fundamentos teóricos a perspectiva da educação popular os estudos de Brandão (2005), Freire (1996), Streck e Esteban (2018), da educação intercultural decolonial com Quijano (2010), Fanon (2015), Santos (2010), Collet (2006) e Candau (2008; 2016 e 2018) e da educação indígena com Munduruku (2002, 2012; 2019), Bonin (2012), Bergamaschi e Silva (2007), Arritu (1995), Barcellos (2012) e Nascimento (2012), Baniwa (2006), além do Referencial Curricular Nacional para as Escolas Indígenas (RCNEI-1998) e das Diretrizes Curriculares Nacionais para a Educação Escolar Indígena (2013). Trabalhamos com a análise documental e a análise temática de conteúdo dialogando com Cellard (2008), Flick (2009) e Bardin (2011). Como resultados, verificamos o protagonismo do coletivo de educadores indígenas, conquistando novas propostas curriculares para as escolas nas aldeias Potiguara da Paraíba. A Educação Escolar Indígena na perspectiva da Educação Popular se apresenta como “inédito viável”, expressão da resistência do nosso Povo através da educação de base política-pedagógica crítica.
Abstract: This research aims to analyze the continuing education offered to indigenous teachers, identifying their contribution to Indigenous School Education of the Potiguara-PB People from the experience at the Escola Estadual Indígena de Ensino Fundamental e Médio Pedro Poti, located in Aldeia São Francisco, in the municipality of Baía da Traição-PB. Based in the legislation that regulates Indigenous School Education as a legitimate modality, it is necessary to dialogue with indigenous teachers and their framework of knowledge and practices that relate to our culture and tradition, based on the indigenous reality, enabling the dialogue of popular knowledge and scientific knowledge, promoting the right to cultural diversity that is a common heritage of humanity. This investigation is methodologically configured as qualitative research, having as theoretical foundations the perspective of popular education the studies of Brandão (2005), Freire (1996), Streck and Esteban (2018), of decolonial intercultural education with Quijano (2010), Fanon ( 2015), Santos (2010), Collet (2006) and Candau (2008; 2016 and 2018) and indigenous education with Munduruku (2002, 2012; 2019), Bonin (2012), Bergamaschi and Silva (2007), Arritu (1995 ), Barcellos (2012) and Nascimento (2012), Baniwa (2006), in addition to the National Curriculum Framework for Indigenous Schools (RCNEI-1998) and the National Curriculum Guidelines for Indigenous School Education (2013). We work with document analysis and thematic content analysis in dialogue with Cellard (2008), Flick (2009) and Bardin (2011). As a result, we verified the protagonism of the collective of indigenous educators, conquering new curricular proposals for schools in Potiguara villages in Paraíba. Indigenous School Education from the perspective of Popular Education presents itself as “viable unprecedented”, an expression of the resistance of our People through critical political-pedagogical education.
NHE’ENGAPÛA’Ĩ. Ikó porabyky oma’ẽ morombo’esara supé morombo’ersar-abá supé abé kuakuaba mbo’esaba resé, oma’ẽmo anama Potiguara-Pb supé nhembo’esaba kuaba repy resé Escola Estadual de Ensino Fundamental e Médio Pedro Potĩ i ypyabo, taba São Franciscope, Baía da Traição tabusu pupé. Abá nhembo’esaba kuaba opab tekomonhangetá ‘ari, oromorombo’esá’mongetá tuîba’epaûama ikobéymyã’saba resé, oikobéypyabo tá’pe oronhembo’e anamabá karaíbamba’ekuapara kuaba apyri, tuîba’epaûama kuabeté asé mba’e orome’eng abé. Ikó porabyky ikuabeûpyra qualitativo, abá kuaba resé, karaíbamba’ekûapara kuaba resé abé, Brandao (2005), Freire (1996), Streck Esteban (2018) abé, kuá’paraba decolonial Quijano ndi (2010), Fanon (2015), Santos (2010), Collet (2006) Candau (2008; 2016 e 2018) abé kuá’abá resé Munduruku ndi Bonin (2012), Bergamaschi e Silva (2007), Bergamaschi Silva (2007) abé, Arritu (1995), Barcellos (2012) Nascimento (2012) abé, Baniwa (2006), Referencial Curricular Nacional para as Escolas Indígenas (RCNEI-1998) Diretrizes Curriculares Nacionais para a Educação Escolar Indígena (2013) abé. Oroîpysyk paperetá kûabetá abé, Celland ri (2008) mongetábo Flick (2009) Bardin (2011) abé. Mba’epe oroîkuab? oroîkuab morombo’esarabá opab ma’ẽ pysasu Paraíba taba Potiguara nhembo’esaba resé nhembo’esababá opab kuaba robaké oîkó “inédito viável”, oré anama popyatãbaba resé tuîba’epaûama kuaba rupi política-pedagogica crítica.
Palavras-chave: Educação escolar indígena potiguara-PB
Formação de professores/as indígenas
Educação popular
Potiguara-PB
Indigenous school education
Teacher training for indigenous peoples
Popular education
Kuaba nhemboe’esababá
Mbo’esaba morombo’esarabá supé
Kûaba opab
CNPq: CNPQ::CIENCIAS HUMANAS::EDUCACAO
Idioma: por
País: Brasil
Editor: Universidade Federal da Paraíba
Sigla da Instituição: UFPB
Departamento: Educação
Programa: Programa de Pós-Graduação em Educação
Tipo de Acesso: Acesso aberto
Attribution-NoDerivs 3.0 Brazil
URI: http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/br/
URI: https://repositorio.ufpb.br/jspui/handle/123456789/24204
Data do documento: 10-Dez-2021
Aparece nas coleções:Centro de Educação (CE) - Programa de Pós-Graduação em Educação

Arquivos associados a este item:
Arquivo Descrição TamanhoFormato 
PedroLôboDosSantos_Dissert.pdf18,24 MBAdobe PDFVisualizar/Abrir


Este item está licenciada sob uma Licença Creative Commons Creative Commons